فضل الله رضا فرزند شیخ اسدالله رضا (روحانی و مالک) و از نبیره های امیرهدایت الله خان فومنی در سال۱۲۹۳ خورشیدی در رشت به دنیا آمد. وی تحصیلات ابتدایی را در شهر رشت به پایان برد، دیپلم را در تهران گرفت و در سال ۱۳۱۷ ازدانشگاه تهران مدرک کارشناسی در رشته مهندسی برق فرهیخته شد. همزمان با تحصیل در دانشگاه درباره علوم ریاضی تخقیق میکرد و نخستین کتاب علمی خود را در حدود سال ۱۳۱۹ با عنوان دوره هندسه علمی و عملی تالیف کرد. وی پس از خدمت سربازی و تحمل مشکلات فراوان عازم آمریکا شد و در سال ۱۳۲۴ مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته مهندسی برق از دانشگاه کلمبیا اخذ کرد.
در سال ۱۳۲۸ نیز مدرک دکترای خود را در رشته مهندسی برق از دانشگاه پلی تکنیک نیویورک گرفت. در طی سالهای ۱۳۳۹-۱۳۳۴ عضو گروه مهندسی برق دانشکده مهندسی برق دانشگاهام ای تی در بوستون و در سال های ۱۳۴۷-۱۳۳۳در گروه مهندسی برق دانشگاه سراکیوز در ایالت نیویورک بود. پروفسور در سال ۱۳۴۰ استاد میهمان دانشگاه پلی تکنیک زوریخ سوییس و از سال ۴۲-۴۱ استاد میهمان دانشگاه فناوری سلطنتی دانشگاه کپنهاگ دانمارک و در طی سالهای ۵۷ -۴۲ استاد میهمان دانشگاه کلرادو در بلدر امریکا و دانشگاه پاریس فرانسه بود.
تحقیقات و مباحث وی در مورد نظریه ریاضی سیستمها و مدارهای الکترونیکی است. چهار کتاب درسی به زبان انگلیسی و ۱۱کتاب به زبان فارسی از جمله کارهای وی است.کتابها ومقاله های پروفسور رضا به اکثر زبان های زنده دنیا ترجمه شدهاست . پروفسور در طی سال های ۴۶-۴۸ رییس دانشگاه های صنعتی شریف و تهران بود. وی سال های ۵۳-۴۸ سفیر ایران در یونسکو و در سالهای۵۷-۵۳ سفیر ایران در کانادا واز سال ۵۷ به بعد نیز استاد دانشگاه های کنکوردیا و دانشگاه مگ کیل مونترال کانادا بود. پروفسور رضا از سال ۱۳۵۷ تاکنون استاد دانشگاه های کنکوردیا مونترئال در کبک کانادا و دانشگاه مک گیل مونترال است. وی رییس افتخاری کنفرانس مهندسی برق ایران، استاد افتخاری دانشگاه تربیت مدرس، رییس انجمن علمی ایرانیان در آمریکای شمالی، رییس گسترش زبان و ادب فارسی و مشاور و همکار فعال موسس های علمی و ادبی فراوانی است. پروفسور رضا یکی از پایه
گذاران نظریه اطلاعات و مخابرات در جهان است و تحقیقات گستردهای در زمینه ظرفیت شنون و ارسال حداکثر اطلاعات در کانال های مخابراتی نویزدار داشتهاست.
نظریه اطلاعات و فرایندهای تصادفی، سیستم های خطی آنالیز عمومی، نظریه سیستمها و مدارها، نظریه کنترل سیستم های پویا، فضاهای خطی، انتقال و تلفات انرژی در شبکه های n دهانهای از جمله فعالیت های دیگر اوست. او معتقد است که نباید سنت های ملی و دینی را آسان از دست داد و در وضع کنونی جهان، خردگرایی به تنهایی نمیتواند جوامع جهان سوم را با جهش یک روزه به رده اول اقتصاد و فناوری برساند. از جملات وی است: گمان نمیرود کسی در هوشمندی شرقیان و ایرانیان تردید داشته باشد، اما آیین خرد گرایی به وجه عملی آن در شرق به خصوص در این دو سه قرن کمتر مورد توجه بودهاست. ذوق، شوق و ژرف نگریِ فرهنگی و ادبیِ پروفسور فضل الله رضا چنان است که نویسندهای چون محمد علی جمالزاده در مورد مقاله قاضی بست (بضم ب) وی چنین نوشتهاست: هشتاد سال از سن من میگذرد و پوستم مثل لاک پشت سخت شده، دیگر کمتر از چیزی متأثر میشوم. مقاله شما را سه بار خواندم اگر شما در تمام مدت عمر، همین یک مقاله را نوشته بودید، قرضتان را بهایران ادا کرده بودید، چرا بیشتر نمینویسید؟
پروفسور فضل الله رضا یکی از معتبرترین دانشمندان ایرانی است که با در دست داشتن دکترای الکترونیک از دانشگاه پلی تکنیک نیویورک (۱۹۵۰) و تدریس در بهترین دانشگاه های جهان همچون؛ ام آی تی، سوربن، پلی تکنیک زوریخ، سیراکیوز، کلرادو، مک گیل و… و به انجام رساندن تحقیقاتی کم نظیر درباره نظریه اطلاعات (Information Theory)، نظریه سیستمها و شبکه های مخابراتی و نوشتن مقاله هایی علمی که به زبان های فرانسوی، روسی، اسپانیایی و… ترجمه شده و دانش پژوهان را در سراسر جهان بهره مند ساختهاست.
وی پژوهش های گستردهای هم در زمینه فرهنگ، شعر و ادب فارسی داشته که در کتاب های نگاهی به شاهنامه، مهجوری و مشتاقی، برگ بی برگی و تازه ترین اثرش نقدها را بُود آیا که عیاری گیرند حاصل آن است. رضا در خاطرات خود در برگ بی برگی نوشتهاست: وقتی به نیویورک رسیدم یکماه از سال تحصیلی گذشته بود، چند نفر از استادان نشستند و سوالاتی کردند، وقتی جوابها را نوشتم بلافاصله قبولم کردند. هیچ از دیپلم و مدرک دانشگاهی من (در دانشگاه تهران) نپرسیدند و به اصطلاح، نفوذِ کلام من کافی بود تا مرا بپذیرند. بعد از پانزده شانزده سال که تدریس کرده بودم با خودم گفتم باید حتماً خدمتی به ایران بکنم . وقتی رییس دانشگاه تهران شدم فضای مناسبی ایجاد کردم تا هرکس بتواند براحتی تحصیل کند قبل از آن در سیستم آموزشی تشریفات زیاد بود، روش تدریس قدیمی و مانند اروپای پیش از جنگ جهانی بود. یکی از کارها این بود که جزوهها را پاره کردم، و از پنجره به دور انداختم. دانشگاه را هم به صورت دو ترم درآوردم و زمینه ایجاد درس های اختیاری و تخصصی را فراهم کردم. درس های اختیاری را برای همه رشته های دانشگاهی گذاشتم، تا فرهنگ ایران و زبان فارسی به صورت مختصری آموزش داده شود. فکر میکنم آنها خدمت هایی بود که باید به وطن و زادگاه خود میکردم. اصلاح برنامه های درسی، و تنظیم درس های اختیاری، درجه بندی نمرات بصورت ( A B C D) از جمله کارهای وی است.
وی در مصاحبهای در پاسخ به این سوال که اکنون جوانان باید چه کار انجام دهند؟ میگوید: ما آن موقع بی خبر بودیم چون وسایل اش نبود. در دانشگاه تهران، مثلاً چند سال میگذشت تا چند مجله علمی به دست ما برسد، کتاب خیلی نادر پیدا میشد. بنابراین نمیشد از آن چندان توقع داشت. فقط در قسمت ادبیات و الهیات، عظمتِ دانشگاه تهران متصور و منعکس میشد و این کم دیده میشد و من از آنهایی بودم که این را بیشتر میدیدم، و چند بار در سخنانم گفتم که در هیچ کدام از دانشگاه های دنیا در قسمت ادبیات همتای ما وجود ندارد. الان ایران مردمانِ فهمیده و مطلع دارد و به خصوص اینترنت را باید در نظر داشت، که دنیا را به هم وصل کردهاست. بنابراین، برای دانشجوی ایرانی آن عذرها که کتاب نداریم، معلم نداریم و… دیگر پذیرفتنی نیست. فقط باید بگوییم همت نداریم. زمان ما اطلاع از وضع جهان و وضع دانشگاهها بسیار کم بود، من حتی وقتی به آمریکا رفتم، چون از دولت کمک هزینه نمیگرفتم همیشه برای هزینهها نگرانی داشتم، سفارت ایران هم اطلاعی نداشت که افرادی مثل مرا راهنمایی کند، که دانشجوی مستعد میتواند از دانشگاه کمک خرج دریافت کند.
من در آثارم سعی کردم عصارهای از آنچه آموختم به جوانها انتقال بدهم. یک مقدار هم جهان بینی در آنها هست، دانشجویان از من راهنمایی میخواهند که به کدام دانشگاه برویم؟ میگویم: به هر جا بروید و مستعد باشید، خواهید آموخت. وی معتقد است: تحصیل و تهذیب بعد از تحصیلات عالیه شروع میشود،معرفت از آن به بعد شروع میشود. بعد از درس و مدرسه باید چشم آدم باز شود که ببیند باید چه کار کند.کسانی که بعد از تحصیلات دانشگاهی متوقف میشوند، قابل ستایش نیستند، زیرا بعد از آن تازه انسان میتواند قدم بردارد، در کارهای علمی آنچه اهمیت دارد، امتداد و استمرار است.
اولین باشید که نظر می دهید